ارزیابی موفقیت بهره برداران سیستم های آبیاری تحت فشار و عوامل موثر بر آن در استان اصفهان

هدف از این پژوهش ارزیابی میزان موفقیت بهره برداران اجراکننده سیستم های آـبیاری تحت فشار در استان اصفهان و عوامل تاثیرگذار بر آن است. مشاهدات این پژوهش در استان اصفهان و به صورت نمونه گیری طبقه ای خوشه ای با احتمال متغیر جمع-آوری گردید. مشاهدات شامل 315 نفر از بهره برداران اجراکننده سیستم های آبیاری تحت فشار در استان بود، که به صورت تصادفی و با استفاده از فرمول کوکران انتخاب گردید. نتایج پژوهش نشان داد که از دیدگاه کارشناسان، نزدیک 80 درصد از بهره برداران موفقیتی در حد متوسط تا ضعیف و تنها 20 درصد از بهره برداران موفق بوده اند. با توجه به نتایج به دست آمده از دیدگاه بهره برداران بیش از 70 درصد بهره برداران موفقیتی در حد متوسط تا ضعیف داشته و 30 درصد دیگر از بهره برداران موفق عمل کرده اند. با توجه به نتایج دو گروه، در کل بهره برداران از دیدگاه خودشان موفق تر ارزیابی شده اند و سطح انتظار کارشناسان نسبت به بهره برداران بیشتر بوده است. نتایج همچنین نشان داد که عوامل تاثیرگذار بر موفقیت بهره برداران عبارتند از: ویژگی های فردی، اجتماعی، اقتصادی، مدیریتی بهره برداران، میزان ترغیب و همکاری سازمانها و ارگانها در قبل و بعد از اجرای سیستم های آبیاری تحت فشار. پس از وارد کردن تمام عوامل مورد بررسی در معادله ی رگرسیون، عواملی که بیشترین تاثیر در موفقیت بهره برداران از دیدگاه خودشان دارند به ترتیب متغیرهای ویژگی های مدیریتی، ویژگی های شخصیتی، مهارت-های مدیریتی، مهارت انسانی و نوع بهره برداری می باشد. نتایج حاصل از تحلیل سلسله مراتبی ahp برای الویت بندی مولفه های فیزیکی در انتخاب سیستم آبیاری تحت فشار مناسب نشان می دهد مهمترین گزینه ها برای رتبه بندی کردن عوامل فیزیکی موثر در انتخاب آبیاری بارانی گزینه های شیب منطقه، سرعت باد، بافت خاک، پستی و بلندی، شکل اراضی، کیفیت شیمیایی آب، کیفیت بیولوژیکی آب میزان بارندگی، درجه حرارت، به ترتیب از اهمیت بیشتری برخوردارند و مهمترین گزینه ها برای رتبه-بندی کردن عوامل فیزیکی در انتخاب سیستم آبیاری قطره ای گزینه های ، بافت خاک، شیب منطقه کیفیت شیمیایی آب، کیفیت بیولوژیکی آب، میزان بارندگی، پستی و بلندی، درجه حرارت، شکل هندسی اراضی و سرعت باد به ترتیب از اهمیت بیشتری برخوردارند. در نهایت نتایج حاصل از اندازه گیری بهره وری محصولات گندم، یونجه و سیب زمینی را در چند شهرستان استان بیان شده است: نتایج دلالت بر آن دارد که حجم آب مصرفی توسط بهره برداران با استفاده از سیستم آبیاری تحت فشار و برای محصول یونجه با مقدار نیاز آبی یونجه که در کتاب سند ملی توصیه شده است تفاوت قابل ملاحظه ای ندارد و یا به عبارتی بهره-برداران بیشتر از برآورد نیاز آبی گیاه آب مصرف نکرده اند، برای محصول گندم با مقدار نیاز آبی گندم که در کتاب سند ملی توصیه شده است تفاوت داشته و یا به عبارتی بهره برداران بیشتر از برآورد نیاز آبی گیاه آب مصرف کرده اند و برای محصول سیب زمینی با مقدار نیاز آبی سیب زمینی که در کتاب سند ملی توصیه شده است متفاوت بوده است و یا به عبارتی بهره برداران بیشتر از برآورد نیاز آبی گیاه آب مصرف کرده اند. با مقایسه میانگین میزان بهره وری اندازه گیری شده از پرسشنامه ومیانگین مقدار شاخص بهره وری آب در مطالعه منتظری و کوثری و کوچکتر بودن میزان بهره وری اندازه گیری شده برای هر محصول در این پژوهش می توان به این نتیجه دست یافت که عدم مدیریت صحیح بهره برداران در کشاورزی و استفاده از سیستم های آبیاری تحت فشار یکی از عوامل کاهش میزان بهره وری آب کشاورزی است.